Lata trzydzieste XX wieku w Polsce, to początek przebudowy polskiego systemu edukacyjnego. Po wprowadzeniu w życie postanowień ustawy zwanej ustawą Jędrzejewiczowską, w zakresie szkolnictwa powszechnego wyodrębniono trzy stopnie organizacyjne i trzy szczeble programowe.
W takich warunkach ówczesny kierownik szkoły - Pan Marian Idzik uzyskał pozwolenie władz oświatowych na budowę nowej szkoły, która jako VI-klasowa szkoła powszechna rozpoczęła około 1935 r. swą działalność w budynku, który widzicie Państwo spoglądając przez okna.
W 1942r. szkoła przestała istnieć, a w jej budynku mieściła się lokalna administracja niemiecka. Kierownik szkoły Jan Stanisławski, wraz z wysiedlaną ludnością okolicznych wsi został wywieziony do obozu zagłady, a edukację dzieci przejęły polskie rodziny. Po wyzwoleniu miejscowości w 1944r. ponownie przyjęto do szkoły dzieci w różnym wieku do klas I -VI.
Kiedy w 1947r. wskutek reformy oświatowej nastąpiły zmiany organizacyjne i programowe - szkołę przemianowano na 7-klasową, a następnie w 1961r. na 8-klasową. Nad wdrażaniem obowiązkowego nauczania i wychowania uczniów czuwali kolejni kierownicy szkoły - Pan Łętowski, Pani Szymańska, Pan Kasperski, Henryk Matejek oraz Henryk Godzisz.
Rozwijające się szkolnictwo i przebudowa systemu szkolnego spowodowały braki lokalowe w szkole, dlatego w latach 1969 - 1973 z inicjatywy ówczesnego kierownika szkoły Antoniego Rybaka wyremontowano budynki starego przedszkolna pozyskując nowe pomieszczenia do nauki.
Kroniki z lat siedemdziesiątych donoszą, że wprowadzenie jednolitego systemu wychowawczego nakładało na uczniów obowiązek noszenia jednolitego stroju szkolnego, stwarzało możliwości rozwoju zainteresowań indywidualnych, kładło nacisk na pracę w samorządzie uczniowskim, na prawa i obowiązki ucznia zebrane w Kodeksie Ucznia. Ważnym momentem w życiu szkoły było stworzenie w latach siedemdziesiątych hymnu szkolnego. W kronikach szkolnych zachował się oryginalny tekst hymnu i korespondencja jego autora Pana dr Kazimierza Szałaty z dyrektorem szkoły - Panią Alicją Kołcon, dotycząca etapów pracy nad hymnem.
Chylący się pod działaniem czasu budynek szkolny oraz pożar drugiego obiektu dydaktycznego w grudniu 1988r. był powodem przemyśleń społeczności lokalnej nad budową nowej szkoły. Funkcję dyrektora pełnił wówczas Pan Jan Czerwieniec.
Przejmując w wrześniu 1992r. funkcję dyrektora szkoły obiecałam uczniom, rodzicom i nauczycielom poprawę warunków lokalowych. Staraniem wielu zaangażowanych działaczy lokalnych, rodziców, księdza Błażeja Górskiego oraz moim w 2003r. mogliśmy wprowadzić naszych uczniów w XXI wiek - do nowoczesnych pomieszczeń szkoły.
Zobowiązuje to do osiągania wysokich efektów kształcenia, jakimi możemy się szczycić w wielu dziedzinach. Wspomnę jedynie wyniki uczniów w sprawdzianach zewnętrznych, efekty uzyskiwane w konkursach ekologicznych, polonistycznych czy plastycznych, stypendia naukowe i artystyczne, w tym coroczne stypendia Marszałka Województwa Lubelskiego, a także wdrażanie programów i projektów z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Jako nauczyciele mamy świadomość misji wprowadzenia młodych Polaków w świat wartości humanizmu, takich jak: dobro, prawda, piękno, godność i prawa człowieka, wrażliwość na niesprawiedliwość i krzywdę.
Wojna, która przyniosła cierpienie, ból, łzy i śmierć wielu milionom osób, nie oszczędziła również dzieci. Jednym z najbardziej tragicznych epizodów II wojny światowej była bezprzykładna martyrologia Dzieci Zamojszczyzny. Świadkowie i uczestnicy tych faktów historycznych żyją i mieszkają na terenie naszej miejscowości oraz gminy. Szkoła uczestniczy w organizacji uroczystości poświęconej obchodom kolejnych rocznic wysiedleń z terenu Zamojszczyzny.
Decydując się na wybór Dzieci Zamojszczyzny na patrona szkoły, brano pod uwagę wiele czynników. Patron powinien mieć korzenie lokalne, a przede wszystkim nieść przesłanie dla młodego pokolenia, dla społeczności szkolnej. Jako wychowawcy chcemy spełniać misję kształtowania patriotycznych i obywatelskich postaw naszych uczniów, wychowywać ich w duchu tolerancji i miłości do drugiego człowieka i świata. Chcemy aby wzrastali ze świadomością własnych korzeni, z niekłamaną wiedzą na temat losów ich regionu i Ojczyzny.
Nadanie imienia jest nobilitacją dla naszej placówki. Otrzymamy za chwilę z rąk fundatorów akt nadania szkole imienia, a także sztandar. Taka uroczystość zdarza się jeden raz w dziejach szkoły. Uroczystość nasza nie bez powodu odbywa się w tym momencie. Jest to bowiem taki czas, w którym szczególnie pochylamy głowy nad naszą historią i oddajemy cześć tym, dzięki którym możemy wychowywać i kształcić nasze dzieci w wolnej Ojczyźnie.
Grażyna Ciastoch
Dyrektor Szkoły Podstawowej
im. Dzieci Zamojszczyzny
w Złojcu